प्लास्टिक कचरा व्यवस्थापन व स्वच्छ पर्यावरण | निबंध | Plastik Kachara Vyavasthapan V Swachha Paryavaran
Table of Contents
प्लास्टिक कचरा व्यवस्थापन व स्वच्छ पर्यावरण | निबंध | Plastik Kachara Vyavasthapan V Swachha Paryavaran
आज संपूर्ण जगामध्ये प्लॅस्टिकच्या कचरा एक मोठी गंभीर समस्या निर्माण झाली आहे. जल प्रदूषण वायू प्रदूषण ध्वनी प्रदूषण यासारख्या समस्यांबरोबरच प्लॅस्टिक कचरा ही एक अतिशय जटिल समस्या संपूर्ण देशात पाहायला भेटते. प्लास्टिक प्रदूषण हे प्रकारचे भयानक प्रदूषण सर्वांना भेडसावत आहे.
वजनाने हलके असलेले हे प्लॅस्टिक प्रत्येकाला वापरायला ते सोपे जाते. त्यामुळे ते सर्वांना हवेहवेसे वाटते. परंतु ते किती घातक आहे याकडे जर लक्ष दिले; तर आपले डोळे खाडकन उघडल्याशिवाय राहणार नाहीत ही. प्लॅस्टिक हे दैनंदिन जीवनाचा भाग झाला आहे असे असले तरी त्याचे दुष्परिणाम दुर्लक्षित करून चालणार नाही. आज आपल्या देशामध्ये दिवसाला ते 33 हजार टन प्लॅस्टिक वापरले जाते. त्याचा कचरा तयार होतो.
शुद्ध पाणी व आरोग्य निबंध Shuddha Pani v Arogya
प्लॅस्टिक हे कृत्रिमरीत्या तयार केले जाते. त्यामध्ये कार्बनचा वापर केला जातो. प्लास्टिकचे विघटन होत नसल्यामुळे प्लास्टिक पर्यावरणाला अतिशय घातक ठरत आहे त्याचप्रमाणे कार्बन फूटप्रिंट वाढल्यामुळे पर्यावरण धोक्याच्या पातळीवर उभे आहे.
आज प्लास्टिक कचरा हे भारतासमोरील सर्वात मोठे पर्यावरणीय आव्हान आहे. सध्याची परिस्थिती अशी आहे की दरवर्षी ५६ लाख टन कचरा जमा होतो, म्हणजे दररोज ९२०५ टन प्लास्टिक. समुद्र असो, नद्या, पर्वत असो की रिकामी मैदाने, सर्वत्र प्लास्टिकचा कचरा आपल्या पर्यावरणाला हानी पोहोचवत आहे.अनेक दशकांपूर्वी लोकांनी सोयीसाठी शोधून काढलेले प्लास्टिक आज हळूहळू पर्यावरणीय संकट बनले आहे यावर विश्वास ठेवता येत नाही.
त्यामुळे प्लास्टिक कचऱ्यामुळे पर्यावरणाची होणारी हानी पाहता त्याचा वापर कमी करण्यासाठी पावले उचलणे गरजेचे झाले आहे.आज प्रत्येकजण कमी करणे, पुनर्वापर आणि पुनर्वापर या तीन तत्त्वांशी परिचित आहे. ही तत्त्वे आपल्या पर्यावरणासाठीही फायदेशीर आहेत. त्यामुळे आज जर आपण रिड्यूस, रियूज आणि रिसायकल या तीन तत्त्वांचे योग्य पालन केले तर प्लास्टिक कचरा व्यवस्थापनात महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते.
वापर कमी करा.
प्लास्टिकचे व्यवस्थापन करण्यासाठी, पहिले तत्व कमी करणे आहे. आज प्लास्टिक कचऱ्याचे व्यवस्थापन करण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे प्रथमतः प्लास्टिक तयार न करणे.होय, प्लॅस्टिकची बाटली वापरल्यानंतर रीसायकल करणे शक्य आहे परंतु ती कधीही न वापरणे अधिक चांगले आहे. प्लास्टिकचा वापर कमी केला तर नक्कीच प्लास्टिकचा कचराही कमी होईल.
याशिवाय, आपण मोठ्या प्रमाणात उत्पादने खरेदी करून देखील प्लास्टिकचा वापर कमी करू शकतो जसे की एका महिन्यात दोन बाटल्या शॅम्पू खरेदी करण्याऐवजी, शॅम्पूची मोठी बाटली खरेदी करा.असे केल्याने इतर बाटल्यांमध्ये वापरण्यात येणारे प्लास्टिक आणि पॅकेजिंग साहित्याचीही बचत होईल. त्यामुळे जर आपण प्लॅस्टिकचा वापर हुशारीने आणि काळजीपूर्वक केला तर आपण प्लॅस्टिकचा कचरा बर्‍याच प्रमाणात कमी करू शकतो.
प्लास्टिकचा पुनर्वापर
प्लॅस्टिकचा पुनर्वापर.प्लास्टिक कचऱ्याचे व्यवस्थापन करण्यासाठी, दुसरे तत्व म्हणजे पुनर्वापर. आज प्लास्टिक कचऱ्याचे व्यवस्थापन करायचे असेल तर प्लास्टिकच्या पुनर्वापरावर भर दिला पाहिजे.आज आपण प्लास्टिक फेकून देण्याऐवजी सर्जनशील पद्धतीने बदलून त्याचा पुनर्वापर करायला हवा. जसे की, आपल्याकडे प्लास्टिकचे काही रिकामे बॉक्स असतील तर ते फेकून देण्याऐवजी आपण बागांमध्ये फुले लावून वापरू शकतो.याशिवाय प्लास्टिकची कोणतीही वस्तू जी आपल्यासाठी उपयुक्त नसेल तर ती फेकून देण्याऐवजी दुसऱ्याला द्या कारण काही गोष्टी ज्या आपल्याला निरुपयोगी वाटतात त्या इतरांसाठी खूप उपयुक्त असतात. यामुळे प्लास्टिकचा पुनर्वापर होईल.फक्त, जर आपण प्लास्टिकचा पुनर्वापर केला तर नवीन प्लास्टिकचे उत्पादन कमी होईल आणि प्लास्टिक कचऱ्याचे योग्य व्यवस्थापन होईल.
प्लास्टिक रिसायकलिंग
प्लॅस्टिकचे व्यवस्थापन करण्यासाठी तिसरे तत्व म्हणजे रिसायकल. सध्या प्लॅस्टिक ही आधुनिक जीवनाची गरज आहेच पण ते प्रदूषणाचेही एक प्रमुख कारण आहे. पण आज अचूक नियोजन, समज आणि प्रयत्नाने आपण प्लास्टिकचे प्रदूषण बऱ्याच अंशी कमी करू शकतो. आज रिसायकलिंगच्या मदतीने पृथ्वीचा बराचसा कचरा कमी झाला आहे.त्यामुळे पुनर्वापर करून आपण प्लास्टिक प्रदूषणाचेही व्यवस्थापन करू शकतो. रीसायकलिंगमध्ये, नवीन साहित्य तयार करण्यासाठी प्लास्टिकचे लहान तुकडे केले जातात जेणेकरून आपण त्यांचा पुन्हा वापर करू शकू. त्यामुळे पुनर्वापरामुळे प्लास्टिकचा कचरा पुन्हा वापरता येण्याजोगा होतो.
निष्कर्ष
आज प्लॅस्टिक हा आपल्या जीवनाचा एक भाग बनला आहे आणि ते पर्यावरणासाठीही घातक आहे हे खरे आहे, परंतु प्लास्टिक कचरा कमी करणे, पुनर्वापर आणि पुनर्वापर या तत्त्वांच्या आधारे चांगले व्यवस्थापन करता येते.
त्यामुळे आता वेळ आली आहे की प्लॅस्टिक कचरा नष्ट करून आपली पृथ्वी स्वच्छ आणि निरोगी बनवण्याच्या दिशेने पाऊल टाकले पाहिजे. हे पर्यावरण वाचवण्यासाठीचे अत्यावश्यक आणि तातडीचे पाऊल तर ठरेल असे म्हटले तरी अतिशयोक्ती होणार नाही.
